Tăng huyết áp là chứng bệnh lâm sàng thường gặp và là yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến bệnh lý mạch vành, mạch máu não. Cơn tăng huyết áp (hypertensive crisis) là khi huyết áp tăng lên nhanh chóng và nghiêm trọng. Gồm 2 dạng lâm sàng: cơn tăng huyết áp cấp cứu và tăng huyết áp khẩn trương.
Cơn tăng huyết áp cấp cứu
Tăng huyết áp cấp cứu là tăng huyết áp nghiêm trọng có kèm theo tổn thương các cơ quan đích mới xuất hiện hoặc nặng hơn.
Các tổn thương cơ quan đích thường gặp là: Bệnh não tăng huyết áp, xuất huyết nội sọ, đột quỵ do thiếu máu não, nhồi máu cơ tim, suy thất trái cấp tính kèm phù phổi, đau ngực không ổn định, phình tách động mạch chủ, suy thận cấp và sản giật.
Tăng huyết áp khẩn trương
Tăng huyết áp khẩn trương là tình huống huyết áp tăng cao kịch phát nhưng không có bằng chứng gây tổn thương cơ quan đích. Thường gặp ở những bệnh nhân không tuân thủ điều trị đúng cách, hoặc ngừng thuốc hạ áp đang dùng.
Việc điều trị tăng huyết áp khẩn trương thường là dùng thuốc uống và hạ huyết áp từ từ trong vòng 24 – 48 giờ, huyết áp cần hạ từ từ vì hạ nhanh huyết áp là không tốt.
Quan trọng nhất là không được dùng thuốc gây hạ huyết áp mạnh một cách đột ngột có thể gây tổn thương đáng kể do giảm tưới máu. Việc sử dụng thuốc Nifedipin nhỏ dưới lưỡi để hạ áp trong tăng huyết áp khẩn trương đã không còn được khuyến khích sử dụng nữa vì có thể gây hạ huyết áp nhanh chóng, nghiêm trọng, có thể khởi phát các tình trạng thiếu máu não, thiếu máu cơ tim.
Phương pháp điều trị tăng huyết áp cấp cứu
Mục tiêu điều trị tăng huyết áp cấp cứu là hạ huyết áp tâm thu không quá 25% trong 1 giờ đầu, và nếu ổn định thì tiếp tục giảm xuống 160/100mmHg trong 2-6 giờ tiếp theo và thận trọng trong việc hạ huyết áp về bình thường sau 24 – 48 giờ.
Các yếu tố làm tình trạng tăng huyết áp nặng thêm đó là lo lắng, sử dụng cá loại thuốc kích thích như amphetamine, cocaine…là rất cần thiết.
Những bệnh nhân tăng huyết áp cấp cứu ngoài việc cần được điều trị ngay lập tức còn cần phải chẩn đoán tìm nguyên nhân gây tăng huyết áp. Theo thống kê, người ta nhận thấy có khoảng 20% – 50% bệnh nhân tăng huyết áp cấp cứu có nguyên nhân thứ phát gây tăng huyết áp.
Thuốc lý tưởng và tốt nhất để điều trị tăng huyết áp là phải khởi phát nhanh, hiệu lực mạnh, hồi phục nhanh chóng, không gây nhịp nhanh, ít gây ra tác dụng phụ.
Một số loại thuốc truyền tĩnh mạch thường được dùng hiện nay như: Sodium nitroprusside, nicardipine, nitroglycerine, labetalol, hydralazine…
Tóm lại, tăng huyết áp cấp cứu là tình trạng cần được hạ áp ngay lập tức và sử dụng những loại thuốc phù hợp với từng tình trạng của bệnh nhân, theo sự chỉ định của bác sĩ, để giảm tối thiểu các biến chứng nặng và đe dọa tính mạng. Cần gọi cấp cứu ngay khi bệnh nhân có các triệu chứng tăng huyết áp để nhận được sự chăm sóc y tế kịp thời tránh những tổn thương nghiêm trọng đe dọa tính mạng.
